بیماری ها چگونه از حیوان به انسان منتقل می شوند؟

انتقال بیماری از حیوانات و حشرات به انسان ها

زونوتیک (Zoonotic) یک عامل بیماری زاست و به حالتی در انسان گفته می شود که ناشی از تماس حیوان با انسان است؛ چیزی شبیه به هاری، طاعون و لایم.

بیماری لایم (lyme) از حشراتی مانند ساس و کنه منتقل می شود. اما سؤال مطرح شده چگونگی پروسه انتقال این بیماری از حیوان به انسان است؟

بیماری زونوتیک از طریق تماس حیوان با انسان یا حشراتی که ناقل باکتری ها، انگل ها، ویروس ها و قارچ های مختلفی باشند، به انسان منتقل شده و در بدن انسان سکنی می گزینند. تقریباً 75 تا 80 درصد بیماری های واگیردار و عفونی که امروزه بشر با آن ها دست و پنجه نرم می کند، ریشه در بیماری زونوتیک داشته و از حیوانات به انسان رسیده است. بیش از 200 بیماری زونوتیک نیز وجود دارد که ظرفیت منتقل شدن به انسان را دارند.

برخی از بیماری هایی که از حیوانات و حشرات به انسان رسیده اند عبارت اند از:

• بیماری لایم
• مالاریا
• تب دنگی
• سیاه زخم
• ویروس ابولا
• عفونت ای کولای E. coli
• ویروس نیل غربی West Nile
• تب منقوط کوه های راکی Rocky Mountain spotted fever

اکولوژیست ها انتقال بیماری از حیوان به انسان را spillover نامیده اند و تحقیقات بسیار زیادی به عمل آورده اند که چرا و چگونه spillover اتفاق می افتد. ولی به نتایج کمی دست یافته اند. تنها نتایج به دست آمده این است که، در واقع ویروس تنها یک هدف دارد و آن هم زنده ماندن است. گاهی این انتقال بیماری از حیوان به انسان یا همان spillover بسیار راحت اتفاق افتاده و بدن انسان میزبان ویروس می شود. مانند چیزی که در بیماری هاری و طاعون اتفاق می افتد.

بعضی ویروس ها نیز که از این نوع نیستند، جهش یافته و ساختار ژنتیکی خود را تغییر می دهند، تا بتوانند به گونه ای تبدیل شوند که در مکان های دیگر مانند بدن انسان نیز لانه کنند. در گذشته بیشتر ویروس های حیوانی فقط در بین حیوانات وجود داشتند. اما امروزه افزایش زندگی شهر نشینی، تجاوز انسان به محل زندگی حیوانات، هم زیستی حیوانات و حشرات با انسان ها باعث شد انسان در محاصره حیوانات قرار گیرد. در واقع با تخریب محل زندگی حیوانات و گیاهان، بیوسیستم بعضی گونه های گیاهی و حیوانی از بین رفتند و آن دسته از حیوانات و گیاهانی هم که باقی ماندند خود را با شرایط جدید و این تغییرات وفق دادند. این سازگاری بدین معنی است که ما انسان ها در رابطه نزدیک و مستقیم با حیوانات قرار گرفته ایم و ویروس های سازگار شده با انسان به راحتی به بدن انسان وارد شده و گسترش می یابند.

یک حیوان و حشره که اکنون در نزدیکی انسان ها زندگی می کند، به روش های بیشماری ویروس را به انسان منتقل می کند که برخی به شرح زیر است:

• نیش ساده ای از یک حشره یا پشه ی آلوده به راحتی ویروس را به بدن انسان منتقل می کند.
• اگر سگ یا حیوان آلوده و عفونی انسان را گاز بگیرد نیز بیماری را به بدن انسان منتقل می کند.
• خوردن گوشت حیوان آلوده
• ورود پاتوژن ها از طریق استنشاق به بدن انسان از یک حیوان بیمار (پاتوژن‌ یا بیماری‌ زا یا بیمارگر، عامل تولید بیماری بوده و به دو دسته زنده مانند باکتری و غیر زنده مانند سم ارگانوفسفره تقسیم می‌ شود.)
• در دست گرفتن حیوان و مدفوع کردن آن روی انسان

دو ویروس خاص که از حیوان به انسان منتقل شدند.

کروناویروس خاورمیانه (Middle Eastern respiratory) ویروس جدیدی است که ابتدا در یک پیرمرد عربستانی در سال 2012 به وجود آمد و در اثر ذات الریه و نارسایی تنفسی که علائم ویروس SARS است از دنیا رفت. یعنی دو ویروسی که هیچ ارتباطی به هم نداشتند.

دانشمندان، ویروس کروناویروس خاورمیانه را مورد بررسی قرار دادند تا منشأ و نشانه های آن را بیابند. بعد از جهش ها و تحقیقات بر روی ژنوم این ویروس، دریافتند که این ویروس رابطه ی بسیار نزدیکی به ویروس های دیده شده در خفاش های عربستان سعودی دارد. از طرفی موقعیت های بسیار زیادی وجود دارد که خفاش ها در تماس با انسان ها هستند و از میوه های مصرف شده توسط انسان تغذیه می کنند. نتیجه گرفته شد که این ویروس (MERS) به احتمال بسیار زیاد از میوه هایی که خفاش روی درخت تغذیه کرده یا روی آن ها مدفوع کرده و بعد به دست انسان رسیده است، به انسان انتقال یافته اند. این ویروس در اواخر سال 2014 بیش از 800 نفر را آلوده کرد و 300 نفر را کشت.

از دیگر ویروس های منتقل شده از حیوان به انسان، HIV می باشد. دانشمندان معتقدند انتقال این ویروس از حیوان به انسان (spillover) زمانی اتفاق افتاد که انسان ها برای یافتن غذا در جنگل های غرب آفریقا سکنی گزیدند. انسان ها با کشتن شامپانزه ها از گوشت آن ها به عنوان منبع تغذیه استفاده کردند. افرادی که گوشت شامپانزه را خوردند، خون شامپانزه به هر نحوی مثل بریدگی ها وارد بدن انسان ها شد و ویروس HIV به انسان منتقل گشت. این ویروس به آرامی در انسان گسترش یافت اما تا اواخر سال 1980 در آمریکا شناسایی نشد. ویروس ها خود در بدن شامپانزه وجود دارند و آن ها را حمل می کنند، اما تحت تأثیر آن قرار نمی گیرند. در حالی که این ویروس می تواند به گونه ی دیگری تبدیل و جهش یافته و مشکلات پیچیده ای را به وجود آورد.

بهتر است بدانید که بعضی از حیوانات و حشرات بیشتر از دیگر نوع خود، عامل انتقال بیماری به انسان ها هستند.

مانند:

• پشه ها
• خفاش ها
• پرندگان
• نخستی سانان
• غازسانان
• انواع موش ها

حال سؤال دیگر قابل مطرح این است که راه چاره چیست؟

بهترین راه عدم مواجه شدن با ویروس حیوانات، جلوگیری و پیشگیری می باشد. پس مراقب خود بوده و خود را از حیوانات دور نگه دارید. خصوصاً افرادی مانند کودکان زیر 5 سال، سالخوردگان و زنان باردار که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند.

برای اطلاع بیشتر در رابطه با روش های جلوگیری از نیش زدن حشرات در دوران بارداری مقاله مربوطه را وب سایت فن تریکس مطالعه کنید.

امروزه بیشترین راه ابتلا به زونوتیک از طریق نیش پشه ها صورت می گیرد. تمام تمهیدات برای دور ماندن از حیوانات و خصوصاً نیش حشرات را انجام داده و از مصرف آب دریاچه و برکه هایی که محل زندگی حشرات است خودداری کنید.

دیدگاه نامه فن تریکس (کلیک کنید)

* وارد بحث شوید و دیدگاه هایتان را به اشتراک بگذارید.
* پس از تایید دیدگاه، ارسال پاسخ توسط دیگران، و یا ثبت دیدگاه جدید توسط سایر کاربران در مطالب مورد علاقه خود، ایمیل اطلاع رسانی دریافت کنید.
* با دریافت لایک از سایر کاربران دیدگاه خود را به جایگاه های بالاتر برسانید.
* با ثبت دیدگاه سازنده و مفید، نظر نویسنده مطلب را جهت پین کردن دیدگاهتان جلب کنید.
* تنها با آموزش و یادگیری می توان آینده را ساخت. پس اگر مطلب یا دیدگاه مفیدی در رابطه با این مقاله دارید، حتما در قسمت دیدگاه ها با دوستان خود در میان بگذارید.

سلب مسئولیت! مقالات مربوط به بخش سلامتی، پزشکی، زیبایی، روانشناسی، تناسب اندام و ... تنها برای آموزش و افزایش اطلاعات کاربران فارسی زبان گرد آوری شده و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند و مسئولیت صحت توصیه های نقل شده در مطالب بر عهده تیم فن تریکس نمی باشد. اطلاعات بیشتر