زخم بستر چیست و پانسمان های پیشرفته مربوط به آن چگونه است؟

زخم بستر چیست؟

زخم های فشاری (Pressure ulcers) یا زخم بستر مسئله ای است که به ایمنی و سلامت انسان مربوط می شود و تقریباً سالانه 2.5 میلیون نفر را در سطح جهان درگیر می کند. در واقع زخم بستر آسیب رسیدن به سطح پوست و لایه های زیرین می باشد و به دلیل فشار و استرسی بوده که از وزن فرد بر پوست، بافت نرم، ماهیچه ها و استخوان وارد می شود. البته بدن قادر است تا حدی فشار را تحمل کرده و آن را در سطح بدن و اسکلت پخش کند. اما با طولانی شدن مدت زمان فشار، پوست و بافت فرد از بین رفته و سبب به وجود آمدن مشکلاتی چون زخم بستر می شود. در واقع نیروی اصطکاک و بریدگی هایی که بر اثر آن ایجاد می شود، فشار را تشدید کرده و باعث انسداد رگ ها، کم خونی، نرسیدن اکسیژن به بافت و لایه های پوست، تحریک فرآیندهای التهابی و مرگ سلول می شود. نتیجه ی این موارد ایجاد زخم و مرگ بافت خواهد بود. به علاوه، وجود رطوبت در این فرآیند، سرعت و عملکرد ایجاد زخم را تشدید کرده و باعث پوسیدگی پوست، بافت و عفونت می گردد.

معمولاً زخم بستر بر اساس شدت آن به 4 سطح مختلف تقسیم می شود:

سطح یک

– پوست سالم بوده و در نقاطی از بدن، نقاط قرمز رنگ برجسته ای به خاطر وجود استخوان مشاهده می شود.

– پوست کمی تیره شده اما بسیار قابل ملاحظه نیست و چون رنگ آن ناحیه متفاوت با دیگر ناحیه های پوست بوده، به چشم می آید.

– ممکن است ناحیه ی آسیب دیده در مقایسه با بافت مجاور، دردناک، سفت، نرم، گرم و یا سردتر باشد.

– تشخیص این سطح از آسیب در افراد دارای پوست تیره دشوار است.

سطح دو

– از دست رفتن قسمت نازکی از پوست که به صورت زخم کم عمق صورتی رنگ دیده شده و گاهی نیز تاول می زند.

سطح سه

-در این سطح از آسیب، لایه ای از پوست از بین رفته و چربی زیر پوست قابل مشاهده است. اما لایه ی بافت و ماهیچه از بین نمی رود و تاندون، ماهیچه و استخوان قابل رؤیت نیست.

– عمق این زخم در قسمت های مختلف بدن متفاوت است. به عنوان مثال در عمق قسمتهایی مانند بینی، گوش، پس سر و قوزک پا که بافت زیر جلدی ندارند، کمتر خواهد بود. در مقابل، سطح زخم در مناطق گوشتالو عمیق تر بوده که می تواند عمق آن نیز بیشتر هم بشود.

سطح چهار

– تمام سطوح پوست به گونه ای از بین می روند که عضله، تاندون و استخوان همراه با عفونت شدید در معرض دید قرار می گیرند.

– سطح این زخم نیز مانند سطح قبل، در مناطقی از بدن که بافت زیر جلدی ندارد، کم عمق می باشد. این سطح از زخم به راحتی گسترش یافته و به فاسیکل ماهیچه، تاندون و غضروف مفصلی می رسد که التهاب موضعی و مخرب استخوان یا همان کورک استخوان را سبب می شود.

– استخوان و تاندون به راحتی قابل مشاهده است.

درمان

راه حل هایی که می توان برای حل کردن این مشکل بکار برد عبارتند از: مدیریت درد، بهینه سازی گردش خون، بهینه سازی تغذیه، درمان عفونت بالینی و آموزش برای مراقبت از بیمارانی که در معرض زخم فشاری هستند. مدیریت زخم، شامل جراحی و برداشتن بافت مرده یا پانسمان برای بهبود و احتمال التیام زخم می باشد. یعنی پس از این که زخم شستشو داده شد و تمام عفونت و باکتری برداشته شد، پانسمان روی زخم قرار می گیرد تا ترشحات اضافی زخم را جذب کند؛ بدون اینکه به باکتری‌ها اجازه نفوذ و رشد دهد یا منجر به خشکی بیش از اندازه زخم شود. همچنین منجر به ایجاد فشار مناسب برای هموستاز، کاهش درد، حفظ رطوبت و دمای مناسب و تبادل گازهایی مانند اکسیژن، دی اکسید کربن و بخار آب می شود. با وجود این فرآیندها، ذرات ریز در زخم باقی نمی مانند و بدین گونه زخم التیام پیدا می کند.

انواع مختلفی از پانسمان های نوین و پیشرفته ای وجود دارد که امروزه برای زخم بستر ارائه می شوند.

– پانسمان جاذب

این نوع از پانسمان ها فوم هایی هستند که یا مستقیماً روی زخم قرار می گیرند و یا به عنوان لایه ی جذب ثانویه در زخم های سنگین استفاده می شوند. این نوع پانسمان ها همان طور که از نامشان هم پیداست، رطوبت زخم بستر که موجب بدتر شدن و عدم التیام زخم می شود را جذب می کنند. همچنین در زخم های سطح 2 و 3 مورد استفاده قرار گرفته و تعویض آن با فواصل زمانی کوتاه می باشد.

معمولاً فوم های جاذب بر دو نوع اند: شفاف و غیر شفاف.

نوع شفاف آن اجازه می دهند که نظارت بر زخم بدون تغییر در پانسمان و برداشتن آن انجام شود. این فوم ها سه لایه بوده که هر لایه وظیفه ی خاصی برعهده دارد. مثلاً اجازه ی تنفس و خارج شدن بخارها و رطوبت را به پوست می دهند تا پوست عملکردی کاملاً طبیعی داشته باشد. به علاوه، درد را آرام کرده و مانع از ورود آلودگی ها و رسیدن باکتری ها به پوست می شود.

– پانسمان های آلژینا

این نوع پانسمان ها نخ هایی به شکل کلسیم آلژینات یا کلسیم سدیم آلژینات هستند که قدرتِ جذب رطوبت بسیار بالایی دارند. این پانسمان ها از جلبک دریایی ساخته شده اند که می توانند با کلاژن مخلوط شوند. آلژینات، هنگام تماس با زخم، تمام رطوبت زخم را به خود جذب کرده و به صورت ژل درمی آید. این ژل از زخم محافظت کرده و از رسیدن رطوبت محیط به زخم جلوگیری می کند. این پانسمان ها در زخم های سطح 3 و 4 استفاده می شوند. زیرا هم قدرت جذب بسیار بالایی دارند و هم می توان از آنها در کنار دیگر پانسمان ها نیز استفاده کرد.

– آنتی میکروبیال

در مراقبت از زخم ها، پانسمان های آنتی میکروبیال یا ضد میکروبی به آن دسته از پانسمان هایی اطلاق می شود که شامل محصولات ضد میکروبی و کرم هایی بوده که برای از بین بردن باکتری های سطح زخم بستر استفاده می شود. این نوع پانسمان ها زمانی استفاده می شوند که زخم عفونت کرده (ابتدا باید عفونت برداشته شده و بعد پانسمان شود) و مستعد عفونت دوباره نیز می باشد. یکی از انواع این پانسمان ها، پانسمان آغشته به عسل (Honey-impregnated dressings) که حاوی عسل پزشکی بوده و خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی دارد. این پانسمان ها برای زخم های درجه ی سه و دو استفاده می شوند. اگر از این نوع پانسمان برای افراد مبتلا به دیابت استفاده می کنید، بسیار مراقب زخم باشید.

– پانسمان های هیدروکلوئید (Hydrocolloid dressings)

این نوع پانسمان ها نیز دارای خاصیت جذب مایعات زخم می باشند. از آن جایی که هیدروکلوئید یک مانع رطوبتی ایجاد کرده، این پانسمان ها برای بیمارانی که دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع هستند بسیار مناسب است. پانسمان های هیدروکلوئید در زخم های بستری 2، 3 و 4 که عفونت نکرده باشد، استفاده می شود. این پانسمان ها معمولاً دو تا هفت بار در هفته تعویض می شود. (بستگی به نوع زخم و تشخیص پزشک)

– پانسمان های هیدرو ژل (Hydrogel dressings)

این پانسمان نوعی پد ژله ای است که شامل پلیمری با بافتی سخت و آهاری و 96 درصد آب است. این نوع پانسمان ها به گونه ای طراحی شده اند که زخم را کمی مرطوب نگه می دارند. یعنی ترشح التهابی زخم را جذب کرده و زخم را مجدداً احیا می کنند. زیرا زخم در محیطی با رطوبت کم، زودتر از محیط کاملًا خشک التیام می یابد. البته شواهد کمی مبنی بر برتر بودن این نوع پانسمان با دیگر انواع وجود دارد. با این وجود از این نوع پانسمان هم استفاده می شود.

– پانسمان های حاوی نقره (Silver-impregnated dressings)

پانسمان هایی هستند که دارای نقره می باشند و برای زخم های عفونی استفاده می شوند. زیرا گفته می شود که یون های نقره دارای خواص ضد میکروبی بوده و می توانند در بهبود زخم های عفونی مؤثر باشند. این پانسمان ها دارای انواع  silver foam و silver hydrocolloid می باشند.

– پانسمان های تعدیل کننده ی پروتئاز (آنزیم تجزیه کننده ی پروتئین)

Protease-modulating matrix dressings پانسمان هایی هستند که فعالیت آنزیم های پروتئینی را در زخم های مزمن دگرگون می کنند. تصور می شود این عمل در جلوگیری از، از بین رفتن طبیعی عضو و بافتی از بدن مؤثر است.

– پانسمان های جاذب بو

این پانسمان ها حاوی زغال می باشند که در زخم های مزمنِ بسیار بدبو استفاده می شوند تا بوی زخم را جذب کنند. این پانسمان ها قدرت جذب بالایی داشته و به عنوان پانسمان ثانویه استفاده می شوند.

– پانسمان های دارای چسبندگی پایین (Low-adherence dressings)

این پانسمان ها از پدهای پنبه ای تشکیل شده اند که مستقیماً روی زخم قرا می گیرند. انواع مختلفی از این نوع پانسمان ها وجود دارند. به طور مثال نوع دارویی مانند گاز استریل های حاوی پارافین که فقط جهت محافظت روی زخم قرار گرفته و حاوی ماده ی دارویی برای ترمیم زخم نیستند. نوع دیگر آن نیز حاوی ید و کلرهگزیدین می باشند. معمولاً این پانسمان ها در زخم های نوع یک و دو مورد استفاده قرار می گیرند.

– پانسمان های حاوی ید

گفته می شود ید به عنوان یک ضد عفونی کننده در مواجهه با زخم عمل می کند. این نوع از پانسمان ها وظیفه ی آزاد سازی ید را برعهده دارند.

امروزه به لطف پیشرفت علم و تکنولوژی روش های بسیار نوین دیگری برای جلوگیری از به وجود آمدن زخم بستر یافت شده که می توان از آنها هم در تشخیص زخم بستر قبل از به وجود آمدن و هم در زخم های سطح یک استفاده کرد. در صورتی که مایل هستید اطلاعات بیشتری در این باب داشته باشید به لینک زیر مراجعه کنید.

>>> تشخیص سریع زخم بستر قبل از وقوع به وسیله پانسمان های هوشمند <<<

دیدگاه نامه فن تریکس (کلیک کنید)

* وارد بحث شوید و دیدگاه هایتان را به اشتراک بگذارید.
* پس از تایید دیدگاه، ارسال پاسخ توسط دیگران، و یا ثبت دیدگاه جدید توسط سایر کاربران در مطالب مورد علاقه خود، ایمیل اطلاع رسانی دریافت کنید.
* با دریافت لایک از سایر کاربران دیدگاه خود را به جایگاه های بالاتر برسانید.
* با ثبت دیدگاه سازنده و مفید، نظر نویسنده مطلب را جهت پین کردن دیدگاهتان جلب کنید.
* تنها با آموزش و یادگیری می توان آینده را ساخت. پس اگر مطلب یا دیدگاه مفیدی در رابطه با این مقاله دارید، حتما در قسمت دیدگاه ها با دوستان خود در میان بگذارید.

سلب مسئولیت! مقالات مربوط به بخش سلامتی، پزشکی، زیبایی، روانشناسی، تناسب اندام و ... تنها برای آموزش و افزایش اطلاعات کاربران فارسی زبان گرد آوری شده و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند و مسئولیت صحت توصیه های نقل شده در مطالب بر عهده تیم فن تریکس نمی باشد. اطلاعات بیشتر