واقعیت های پشت پرده زلزله

حقایقی در رابطه با زمین لرزه

زمانی که دو تکه از زمین به طور ناگهانی به هم برخورد می‌کنند، زلزله اتفاق می‌افتد. جایی که این تکه‌ها به هم می‌رسند گسل نام دارد. محلی در زیر سطح زمین که زلزله از آن شروع می‌شود کانون ژرفی یا زیر مرکز زلزله نامیده می‌شود. قسمتی از زمین هم که در بالای کانون ژرفی قرار دارد و زلزله در آن اتفاق می‌افتد مرکز زلزله نام دارد.

گاهی مواقع زلزله به صورت پیش‌ لرزه‌هایی است که قبل از زلزله اصلی اتفاق می‌افتد. این پیش لرزه‌های خفیف در همان مکانی اتفاق می‌افتد که در ادامه با یک زلزله بزرگ همراه می‌باشد.

دانشمندان تا قبل از اینکه یک زلزله بزرگ اتفاق بیفتد نمی‌توانند بگویند که این پیش لرزه است. در واقع آن زلزله بزرگتر از زلزله اصلی نامیده می‌شود. بعد از اینکه یک زلزله اصلی اتفاق می‌افتد نیز ممکن است پس لرزه‌هایی به همراه داشته باشد. بسته به اندازه زلزله اصلی، پس لرزه‌ها ممکن است تا چند هفته، ماه و حتی تا چند سال ادامه داشته باشد.

می توانید با مراجعه به لینک زیر از وب سایت فن تریکس و مطالعه مقاله مربوطه از آسیب های رعد و برق در امان بمانید.

>>> چگونه از آسیب های رعد و برق در امان بمانیم؟ <<<

علل زلزله چیست و مکان‌هایی که مستعد زلزله هستند کجاست؟

زمین از چهار لایه اصلی تشکیل شده است که شامل هسته درونی، هسته بیرونی، گوشته یا لایه میانی و پوسته می‌باشد. پوسته به صورت یک لایه نازکی قسمت فوقانی لایه میانی را پوشانده است. اما این لایه به صورت یک تکه نیست بلکه از چندین تکه‌های ناهموار تشکیل شده است.

این تکه‌ها به صورت تکه‌های یک پازل قرار گرفته‌اند و به آرامی در کنار هم یکی پس از دیگری لغزش می‌کنند و به یکدیگر ضربه می‌زنند. این تکه‌ها را صفحه‌های تکتونیک یا زمین ساختی می‌گویند. لبه‌های هر تکه، مرز یا حدود صفحه نامیده می‌شود که مرزهای هر صفحه از تعداد زیادی شکستگی یا گسل تشکیل شده است. بیشتر زلزله‌ها در جهان در قسمت گسل‌ها اتفاق می‌افتد. لبه این صفحات ناهموار است. بنابراین به هنگام حرکت، تکه‌ها به هم می‌چسبند و این کار آن ها را از جا به جا شدن نگه می‌دارد. اما زمانی که یک صفحه به اندازه کافی دور می‌شود لبه‌ها روی یکی از گسل‌ها نمی‌چسبد و یک زلزله به وجود می‌آید.

چرا هنگام زلزله زمین تکان می‌خورد؟

زمانی که تکه‌ها حرکت می‌کنند در قسمت گسل‌ها به هم گیر می‌کنند و از حرکت آن ها جلوگیری می‌شود. در این صورت انرژی‌ای که باعث خواهد شد تا تکه‌ها یکی پس از دیگری بلغزد ذخیره می‌شود. زمانی که نیروی جا به جایی بلوک‌ها بر اصطکاک لبه‌های ناهموار گسل‌ها غلبه می‌کند همه انرژی ذخیره شده آزاد می‌شود. انرژی آزاد شده به قسمت‌های بیرونی گسل و در همه جهات به صورت امواج ارتعاشی، مانند امواج تالاب یا دریاچه منتشر می‌شود و این امواج ارتعاشی باعث می‌شود زمین را بلرزاند. وقتی این امواج به سطح کره زمین می‌رسند، زمین و آنچه روی آن است لرزیده می‌شود.

چگونه زمین لرزه اندازه گیری و ثبت می‌شود؟

زمین لرزه به وسیله دستگاه زلزله نگار اندازه گیری می‌شود. آنچه که توسط دستگاه ثبت می‌شود لرزه نگاشت نام دارد.

دستگاه لرزه نگار یک پایه دارد که روی زمین واقع شده، همچنین دارای یک وزنه سنگین می‌باشد که آویزان است. وقتی زمین در اثر زلزله می‌لرزد، پایه دستگاه هم می‌لرزد ولی وزنه حرکت نمی‌کند. در عوض فنری که آویزان است همه حرکات را جذب می‌کند و اختلاف موقعیت بین قسمتی از دستگاه که لرزیده است و قسمتی که ثابت مانده است توسط دستگاه ثبت می‌شود.

چگونه بزرگی زلزله اندازه گیری می‌شود؟

بزرگی زلزله به اندازه گسل و مقدار لغزش آن بستگی دارد. اما اندازه گسل چیزی نیست که دانشمندان بتوانند به راحتی آن‌ را اندازه گیری کنند. چرا که گسل در چندین کیلومتری زیر زمین واقع شده است.

با این حال این سؤال مطرح می‌شود که دانشمندان چگونه زلزله را اندازه گیری می‌کنند؟ آن ها از نموداری که توسط دستگاه زلزله نگار ثبت شده است استفاده می‌کنند تا بتوانند با کمک آن بزرگی زلزله را اندازه گیری کنند.

طبق نمودار زلزله نگاشت، خط کوتاهی که موج حرکت آن کوتاه است نشان دهنده زلزله خفیف و خطی که موج حرکت آن خیلی بلند است نشان‌ دهنده شدت بیشتر است. طول موج بستگی به اندازه گسل و اندازه موج به مقدار لغزش بستگی دارد.

هر زلزله دارای یک اندازه است که بزرگی زلزله نامیده می‌شود. دانشمندان از اصطلاح شدت لرزه نیز استفاده می‌کنند که بسته به جایی که شما در طول زلزله قرار دارید، متفاوت است.

چگونه دانشمندان می‌توانند بگویند که زلزله کجا اتفاق افتاده است؟

دستگاه زلزله نگار برای تعیین محل وقوع زلزله نیز استفاده می‌شود. می‌توان موج برشی (S) و موج طولی (P) را به وسیله نمودار لرزه نگار مشاهده کرد. امواج طولی و برشی به صورت یک حرکت عرضی زمین را می‌لرزاند. موج طولی سریع تر از موج برشی است و در واقع محل وقوع زلزله را به ما نشان می‌دهد. برای اینکه این موضوع را بهتر بفهمید، امواج طولی و برشی را با رعد و برق مقایسه کنید. هنگامی که رعد و برق اتفاق می‌افتد نور سریع تر از صدا حرکت می‌کند به همین دلیل در هنگام صاعقه، برق آن اول دیده می‌شود و صدای آن چند ثانیه بعد شنیده می‌شود. اگر نزدیک به برق صاعقه باشید، صدا درست بعد از نور به شما می‌رسد. اما اگر دور باشید چند ثانیه را باید بشمارید تا صدای رعد را بشنوید. در واقع طول صاعقه را از فاصله بین نور مشاهده شده با صدای شنیده شده می‌توان فهمید. امواج طولی زلزله شبیه نور و امواج برشی شبیه به صدای رعد می‌باشد. حرکت امواج طولی سریع تر است و سریع تر زمین را می‌لرزاند. سپس امواج برشی به دنبال امواج طولی آمده و دوباره زمین را می‌لرزاند. اگر نزدیک به محل وقوع زلزله باشید هر دو موج طولی و برشی زلزله درست یکی پس از دیگری به شما می‌رسد. اما اگر دور از محل زلزله باشید بین وقوع این دو موج اختلاف زمان بیشتری خواهد بود. با اندازه گیری این اختلاف زمان موج طولی و برشی که در نمودار لرزه نگار ثبت شده است، می‌توان فهمید که زلزله چقدر دور از محل اتفاق افتاده است.

اما اینکه زلزله در چه مسیری بوده است را نمی‌توان از دستگاه تشخیص داد. اگر بر روی نقشه، دایره‌ای در اطراف موقعیتی که شعاع آن فاصله زلزله را نشان می‌دهد کشیده شود مکان زلزله را می‌توان فهمید. اما چگونه؟

دانشمندان از روشی به نام مثلث بندی استفاده می‌کنند تا مرکز دقیق زلزله را تعیین کنند.

این روش به مثلث بندی معروف است چرا که مثلث دارای سه گوش است. اگر بر روی نقشه سه دایره اطراف سه محل لرزه نگار کشیده شود به گونه ای که هر دایره مربوط به یک لرزه نگار باشد و شعاع دایره، فاصله محل لرزه نگار با محل زلزله باشد، نقطه برخورد این سه دایره مرکز زلزله نامیده می‌شود.

آیا دانشمندان می‌توانند زلزله را پیش‌بینی کنند؟

دانشمندان هیچگاه نمی‌توانند زلزله را پیش بینی کنند. آن ها روش‌های مختلفی را برای پیش بینی زلزله به کار گرفته‌اند اما هیچکدام از روش‌ها موفقیت آمیز نبوده است.

بر روی هر گسل امکان وقوع زلزله در آینده وجود دارد اما اینکه دقیقاً چه زمانی باشد مشخص نیست.

آیا آب و هوا بر روی زلزله تأثیر دارد؟ آیا بعضی از حیوانات یا انسان‌ها قادر به تشخیص زمان وقوع زلزله هستند؟

این دو سوالی است که هنوز جوابی برای آن پیدا نشده است. اگر آب و هوا بتواند روی زلزله تأثیر داشته باشد یا اگر حیوانات یا اشخاصی باشند که بتوانند زمان زلزله را تشخیص دهند، ما هنوز آن را نمی‌دانیم!

در پایان این نکته را یادآور می شویم که اگر هنگام زلزله در ماشین بودیم چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ برای اطلاع در این رابطه مقاله زیر از وب سایت فن تریکس را مطالعه نمایید.

>>> اگر هنگام زلزله در ماشین بودیم چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ <<<

دیدگاه نامه فن تریکس (کلیک کنید)

* وارد بحث شوید و دیدگاه هایتان را به اشتراک بگذارید.
* پس از تایید دیدگاه، ارسال پاسخ توسط دیگران، و یا ثبت دیدگاه جدید توسط سایر کاربران در مطالب مورد علاقه خود، ایمیل اطلاع رسانی دریافت کنید.
* با دریافت لایک از سایر کاربران دیدگاه خود را به جایگاه های بالاتر برسانید.
* با ثبت دیدگاه سازنده و مفید، نظر نویسنده مطلب را جهت پین کردن دیدگاهتان جلب کنید.
* تنها با آموزش و یادگیری می توان آینده را ساخت. پس اگر مطلب یا دیدگاه مفیدی در رابطه با این مقاله دارید، حتما در قسمت دیدگاه ها با دوستان خود در میان بگذارید.

سلب مسئولیت! مقالات مربوط به بخش سلامتی، پزشکی، زیبایی، روانشناسی، تناسب اندام و ... تنها برای آموزش و افزایش اطلاعات کاربران فارسی زبان گرد آوری شده و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند و مسئولیت صحت توصیه های نقل شده در مطالب بر عهده تیم فن تریکس نمی باشد. اطلاعات بیشتر