زبان انسان چگونه کار می کند؟

عملکرد زبان انسان

برخی محققان بر این باورند که زبان، قوی ترین ماهیچه بدن انسان می باشد. البته این واقعاً درست نیست اما نباید زبان را دست کم گرفت. این عضو ماهیچه ای به دلایل زیادی همچون بلع غذا، یکی از اجزای گوارشی بدن است. زبان برای درک مزه ها، حس چشایی، درک بافت خوراکی ها، شکل دهی دهان برای تکلم و همچنین بوسیدن، حیاتی است. اما این عضو ماهیچه ایِ غیرعادی واقعاً چیست؟ و برای انجام مسئولیت های مختلف خود چگونه حرکت می کند؟

زبان، از فیبرهای ماهیچه اسکلتی (یا مخطط) تشکیل شده است. ماهیچه اسکلتی، برخلاف ماهیچه قلب و ماهیچه های صاف اندام ها و دستگاه گوارش، می تواند به راحتی کنترل شود؛ یعنی کنترل آن ارادی است. همین امر، سبب شده است که حرکت زبان نیز ارادی باشد. برخی ماهیچه های مخطط، با داشتن زردپی به استخوان ها متصل شده و باعث کشیده شدن و حرکت استخوان می شوند. برخی دیگر از آن ها، کف حفره دهانی را ایجاد می کنند. غشای موکوزی یا مخاطی، ماهیچه اسکلتی را پوشانده و بدن را در برابر میکروب ها و پاتوژن ها (عوامل بیماری زا) حفاظت می کند.

زبان، یک عضو گوارشی فرعی است که به کمک گونه ها، غذا را برای جویدن، بین دندان های بالا و پایین نگه می دارد. همچنین، زبان یک اندام حسی می باشد که می تواند مزه ها را تشخیص داده و به فشار، گرما و درد واکنش نشان دهد. این ارگان منعطف، سبب قدرت تکلم نیز می شود.

در این مقاله، به آناتومی زبان و نقش های گوارشی، چشایی و تکلم زبان می پردازیم. پس با ما همراه باشید.

آناتومی زبان

زبان تقریباً می تواند در تمام جهات حرکت کند، بزرگ یا کوچک شود و کلمات را تلفظ نماید. داشتن همین ویژگی ها در خوردن غذا و تکلم، به ما کمک می کند. دلیل اصلی این قابلیت ها، ترکیب ماهیچه های مخطط با چربی است.

زبان و ماهیچه های آن، به صورت جانبی، متقارن هستند. سپتوم یا تیغه ی میانی زبان، زبان را به دو نیمه تقسیم می کند. زبان از دو عضله داخلی و خارجی تشکیل می شود که بین آن ها تفاوت وجود دارد. عضله خارجی زبان از بیرون زبان منشأ گرفته و به داخل آن ختم می‌شوند. در صورتی که مبدأ و انتهای عضلات داخلی زبان، در داخل خود زبان است.

عضلات داخلی شامل عضلات طولی فوقانی، طولی تحتانی، عرضی و عمودی می باشند که عملکرد آن ها، کاهش یا افزایش طول زبان، پیچاندن و باز کردن رأس و کناره های زبان، مسطح کردن و گرد کردن زبان است.

عضلات خارجی زبان شامل جنیوگلوس (genioglossus)، هیوگلوس (hyoglossus)، استیلوگلوس (styloglossus) و پالاتوگلوس (palatoglossus) می باشند.

جنیوگلوس، زبان را به جلو و استیلوگلوس، زبان را به سمت بالا و عقب می کشاند، پالاتوگلوس، باعث پایین کشیده شدن نوک زبان می شود و هیوگلوس، کناره‌ های زبان را به سمت پایین می‌کشاند.

علی رغم قدرت حرکت و تکلم زبان، عضله های خارجی، آن را به شکل محکم نگه می دارند. این ماهیچه ها، به فک پایین، استخوان آرواره (jawbone) به ویژه آراواره زیرین، استخوان لامی یا استخوان هیوئید (Hyoid bone) (تک استخوان U شکل در دیواره قدامی گردن بوده و از زبان حفاظت می کند) و زائده نیزه‌ای یا زائده استیلوئیدِ (styloid process) لوب گیجگاهی (temporal lobes) متصل می شوند. زائده استیلوئید برآمدگی پیشین‌ زیرین (قدامی-تحتانی) ستونی ‌شکلی از پایه استخوان گیجگاهی است که تغییر زیادی در اندازه آن وجود دارد.

عضلات داخلی زبان برخلاف عضله های خارجی، در داخل زبان تشکیل شده اند. این عضلات، زبان را بلند و کوتاه می کنند و سبب تغییر شکل و اندازه در زبان می شوند. این عضلات در تکلم و بلع غذا اهمیت ویژه ای دارند.

غشای موکوزی، بافت چربی و عضله اسکلتی زبان را پوشش می دهد. این غشای دو لایه، از ورود میکروب ها و پاتوژن ها به دستگاه گوارشی و دیگر حفرات بدن که در ارتباط با محیط خارجی هستند، جلوگیری می کند. لایه مخاطی غشای موکوزی، موکوز را ترشح کرده و سبب مرطوب شدن محیط دهان و غذا می شود.

حس چشایی زبان

زبان، یک عضو مهم برای چشیدن مزه غذاها است.

اگر چه زبان، غذا را بین دندان ها هدایت می کند و غذا را به شکل قابل هضم در می آورد، اما بیشتر برای نقشی که در قدرت چشایی دارد، شناخته شده است. زبان فقط احساس چشایی ندارد بلکه می تواند محرک های درد، لامسه و حرارتی غذا را نیز دریافت کند.

سلول های چشایی زبان درون ساختارهای خاصی به نام پاپیلا (papillae) قرار دارند. پاپیلاها، برآمدگی های جامی شکلی هستند که شامل جوانه های چشایی بوده و به ایجاد اصطکاک بین زبان و غذا کمک می کنند. جوانه های چشایی ساختارهای کوچکتری هستند که در داخل پاپیلاها قرار دارند. هر جوانه چشایی از چند سلول پایه و معین تشکیل شده که به حفظ 50 سلول چشایی کمک می کنند. این گیرنده های تخصصی توسط محلول های شیمیایی، تحریک می شوند. آنها به چندین مزه اولیه شامل شیرینی، شوری، تلخی، ترشی، تندی و چربی (که برخی دانشمندان آن را به عنوان مزه ششم در نظر گرفته اند) واکنش نشان می دهند.

زمانی که محرکی یک سلول چشایی را فعال می کند، از طریق نورون ها، یک سیگنال الکتریکی به بخش چشایی قشر مغزی ارسال می کند. سپس مغز آن را تفسیر و تحلیل می کند.

بزاق موجود در دهان، حاوی آنزیم های گوارشی است که به تجزیه شیمیایی غذاها کمک می کند. بزاق، توسط سه غده بزاقی اصلی شامل بناگوشی (پاراتیروئید)، زیر زبانی و تحت فکی و نیز دیگر غدد بزاقی کوچک موجود در زبان و دهان، ترشح می شود.

همچنین بدانید که تتو یا خالکوبی روی زبان بر حس چشایی تاثیر می گذارند.

زبان علاوه بر حس چشایی، دارای قدرت دریافت محرک های دمایی و محرک های پیچیده لمسی است که دانشمندان آن را به حس دهان مرتبط می دانند. زبان به کمک دیگر بخش های دهان، به تعیین بافت غذا، چربی، گرانروی، چگالی و … می پردازد.

قدرت تکلم زبان

همان عضو ماهیچه ای که به جویدن و بلع غذاها و حس چشایی انسان کمک می کند، به انسان قدرت تکلم هم می بخشد. زبان، عضو حیاتی برای تکلم است.

ناهنجاری های زبان، می تواند تکلم و سخن گفتن را دچار اختلال کند. فرنوم زبانی (lingual frenulum) که بخش زیرین زبان را به کف دهان، وصل می کند، گاهی می تواند منجر به ایجاد برخی مشکلات گفتاری شود. مثلاً در شرایطی که فرنوم زبانی کوتاه باشد، اختلال آنکیلوگلوسیا (ankyloglossia) یا عامیانه تر آن گره خوردگی زبان (tongue-tied) ایجاد می شود. بنابر عقیده برخی پژوهشگران، گره خوردگی زبان منجر به اختلال در گفتار می شود.

به دلیل اهمیت، برجستگی و ظرافتِ زبان، لازم است تا در مورد آن اطلاعاتی داشته باشیم و در مورد آن نیز بیشتر بدانیم!

همچنین بهتر است با مطالعه مقالات زیر از وب سایت فن تریکس اطلاعات بیشتری در رابطه با زبان داشته باشید.

>>> چگونه با وجود پیرسینگ زبان غذا بخوریم؟

>>> چگونه بریدگی زبان را درمان کنیم؟

دیدگاه نامه فن تریکس (کلیک کنید)

* وارد بحث شوید و دیدگاه هایتان را به اشتراک بگذارید.
* پس از تایید دیدگاه، ارسال پاسخ توسط دیگران، و یا ثبت دیدگاه جدید توسط سایر کاربران در مطالب مورد علاقه خود، ایمیل اطلاع رسانی دریافت کنید.
* با دریافت لایک از سایر کاربران دیدگاه خود را به جایگاه های بالاتر برسانید.
* با ثبت دیدگاه سازنده و مفید، نظر نویسنده مطلب را جهت پین کردن دیدگاهتان جلب کنید.
* تنها با آموزش و یادگیری می توان آینده را ساخت. پس اگر مطلب یا دیدگاه مفیدی در رابطه با این مقاله دارید، حتما در قسمت دیدگاه ها با دوستان خود در میان بگذارید.

سلب مسئولیت! مقالات مربوط به بخش سلامتی، پزشکی، زیبایی، روانشناسی، تناسب اندام و ... تنها برای آموزش و افزایش اطلاعات کاربران فارسی زبان گرد آوری شده و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند و مسئولیت صحت توصیه های نقل شده در مطالب بر عهده تیم فن تریکس نمی باشد. اطلاعات بیشتر